BOMEN | Margreet Otto

FAMILIEBOOM

november 18, 2020 | BOMEN

Een ‘familieboom’ is een boom die speciaal door en voor de familie op hun landgoed is geplant. Het is ter ering van alle generaties van de familie die daar geleefd hebben en komen gaan. De woordcombinatie ‘familie’ en ‘boom’, is een nieuw begrip. Het is uit het Russisch vertaald van de boekenreeks ‘De Ringing Cedars of Russia’. Maar het heeft verwantschap met het Nederlandse woord ‘stamboom’ en verwijst daar ook naar. In het Engels vertaald heeft de woordcombinatie familie-boom overigens ook de betekenis van stamboom.

Dus wellicht kan er ook een link gelegd worden naar de familie boom als symbool voor de verbinding met onze ‘roots’? Dat is dan het wortelgestel, wat onze voorouders zijn? En de uitwaaierende takken van de boom, kunnen die dan voor de toekomstige generaties door gaan? Zo krijgen immers meerdere kinderen uit één gezin samen met hun partners afkomstig van andere families ook weer kinderen.

…

stam met klimop
…

Sfeerbeeld
Boven dit artikel is een foto geplaatst van een aantal hoge Coniferen. Ik kon niet precies zien van een afstand om welke soort het gaat. Het kan een Thuja Ceder zijn. Deze worden veel gecultiveerd in Nederland. Het is de enige dennesoort die uitwaaierend loofblad heeft wat over de gehele tak is verspreid.

Maar ik vond het sfeerbeeld wel aangenaam om te laten zien hoe een wintergroene boom mooi blijft. En dan het pittoreske bruggetje met witte leuning, bijvoorbeeld over een sloot of beekje erbij, vind ik ook een welkome aanvulling. Ik kan me wel voorstellen dat mijn familieboom er in de verre toekomst op mijn landgoed zo ooit bij zal staan.

Contemplatie
Inmiddels zijn er miljoenen mensen die bovengenoemde boekenreeks reeds hebben gelezen (vertaald in méér dan 23 talen). Zij hebben dus ongetwijfeld nagedacht over welke familieboom ze willen planten op hun familiedomein! En velen hebben dat inmiddels ook al kunnen realiseren. Toen ik er zelf over begon na te denken kwam ik tot de conclusie dat ik het liefst een familieboom wil hebben die ook in de winter groen blijft. Zo begon ik na te denken over Coniferen omdat ik weten wilde welke boom daarvoor dan geschikt zou zijn. En zo kwam ik er toe er zelfs een online boekwerkje in artikelvorm over te schrijven.

Toch zal ik ter introductie voor nieuwkomers hieronder een aantal redenen plaatsen waarom ik voor deze boomsoort kies als familieboom. En daarna worden ook andere boomsoorten benoemd die geschikt zouden kunnen zijn als familieboom.

…

eekhoorn
…

Lange Levensduur
Één van de eigenschappen die men graag in een familieboom ziet is dat deze oud kan worden en dus meerdere generaties kan meegaan. Coniferen komen daar zeker voor in aanmerking. Deze hebben een hele lange levensduur, sommigen beweren dat de bomen onder de juiste omstandigheden zo’n duizend jaar oud kunnen worden. Er zijn zelfs onder de Coniferen nog woudreuzen in Amerika die naar schatting zo’n 2000 tot 2800 jaar oud zijn.

Oerbomen
Een andere reden voor mij om voor Coniferen te kiezen is dat in Nederland veel bomen die hier van oorsprong aanwezig waren, er nu niet meer zijn. Hiertoe behoren ook de Coniferen. Tijdens opgravingen in de buurt van Utrecht zijn boomresten gevonden van dennensoorten die naar schatting 1,2 miljoen jaren oud zijn. Deze bevonden zich in grondlagen van het ‘Tertiair Boven-Plioceen’ of ‘Kwartair Onder-Pleistoceen’.

Er zijn echter nog wel oerbossen in andere werelddelen waarvan bomen ook in onze klimaatzone goed kunnen gedijen. Één daarvan is de Siberische Den. Mijn keus qua familieboom is dan ook daarvoor, temeer deze de inspiratiebron is geweest van de eerder genoemde boekenreeks!

Levenskracht
En bovendien, denne-zaden smaken uitstekend, maar ook kan een mens genieten van het wandelen in een dennebos. Zou dat komen door de zalig geurende lucht die de bomen verspreiden? Dat komt dan door het boomhars wat zich via het ‘ademende’ hout, de stam, de takken en het elegante smalloof verspreid.

Ook hebben de dennekegels een bijzondere geometrische vorm. Wellicht dragen deze bij aan de levendigheid van zo’n bos. En als zulke bomen op je landgoed staan, dragen ze ongetwijfeld ook bij aan de dynamiek van de natuur ter plekke. Voor mij resoneren ze met de wondere levenskracht van de natuur waar we allemaal mee verbonden zijn.

…

symatics en gouden ratio
…

Dennekegels
Zo kunnen we ons afvragen of dennekegels de wervelingen van de wind beïnvloeden vanwege hun geometrische draaiende vorm? Ongewone gedachte misschien, maar volgens de ‘Jain 108 Academy’ hebben dennekegels een gulden snede code van 8:13. Dat is de Levende Wiskunde van de Natuur.

En volgens anderen trilt de geometrische vorm van een dennekegel met een oscillerende frequentie van 33Hz. Nou of het allemaal waar is kan ik niet controleren, want op dat gebied heb ik niet zoveel kennis. Maar interessant is het wel!

En daarnaast nog de vraag of dennekegels bijvoorbeeld ook het regenwater structureren wat door de houten kegelbladen stroomt? De regen druppelt vervolgens op de zacht bemoste bosbodem, en wellicht worden hierdoor ook bepaalde energieën geactiveerd, en voedingsstoffen uitgewisseld

Natuur Geheugen
Tja. En kunnen deze oerbomen ook nog herinneringen aan het land teruggeven van vervlogen tijden? Of over hoe de natuur functioneert? Dat kan bijvoorbeeld versterkt worden door zaden van bomen die al eeuwenlang in hetzelfde gebied of land groeien. Deze zijn immers genetisch nog intact, en worden als informatiedragers reeds eeuwenlang gevormd. Wellicht ook door de interstellaire configuraties van ons het firmament. Tja, je zou er lyrisch van worden.

…

Een beetje lyrisch
Inderdaad een beetje te lyrisch soms (toegegeven). Want in gesprekken met sommige vrienden blijkt dat men vooralsnog alleen maar geïnteresseerd is in de conifeer als kerstboom. En dat zijn doorgaans sparren (de Fijnspar en de Zilverspar), die maximaal na hun eerste twintig levensjaren worden gekapt. Dat is het begin van de puberteitsfase van zo’n boom. En dan is er nog geen kegelgroei te zien overigens.

Daarom leggen mensen ook niet altijd de link tussen de kerstboom en de verschillende dennensoorten die we in een bos kunnen zien (althans toen die er nog waren). Maar het 1.80 meter hoge kerstboompje (of kleiner) is zo’n beetje het topje of de piek van de woudreuzen waar ze in kunnen uitgroeien als ze de kans daarvoor zouden krijgen, en die vroeger nog in onze bossen te zien waren.

…

ginko biloba
…

Diverse boomsoorten
Daarnaast hebben mensen ook heel verschillende voorkeuren voor bomen, althans, als ze daar belangstelling voor hebben.

Hier in het Noorden halfrond met een gematigd klimaat kan men kiezen uit een aantal notenbomen en meerdere fruitboom soorten. Ook kan de karakteristieke vorm van een boom of het boomblad de voorkeur hebben (zoals van de ginko biloba boom op de foto hierboven).

…

Soms geldt ook de langere levensduur van zo’n boom. Voorbeelden daarvan zijn de Eik, de Walnootboom, Tamme Kastanje en de Berk en de Beuk. Sommige van deze bomen hebben een prachtig groen loof in de lente en zomer, met mooie oker- en roodbruine tinten in de herfst. Ook kunnen een aantal daarvan ons voorzien in een rijke oogst voorraad en houdbare wintervoeding, zoals walnoten en kastanjes.

Veel mensen zullen ook kiezen voor de aanplant van meerdeere soorten. En de keus van familieboom voor het één of ander kan dus ook altijd nog in een later stadium gemaakt worden.

…

eik
…

Emotionele en praktische waarde
Soms hebben mensen ook de voorkeur voor een boom als familieboom omdat daar een bepaalde geschiedenis aan vast zit. Deze kan bijvoorbeeld geplant zijn door een grootouder. Of er is reeds een mooie volgroeide solitaire boom op het landgoed aanwezig, bijvoorbeeld een Eik, waarvan niemand meer weet door wie die geplant is, kan ook nog de natuur zelf zijn.

Maar zo’n Eik kan door de imposante omvang bijvoorbeeld geschikt zijn om een terrasje met wat stoelen onder te plaatsen of er een paar bankjes neer te zetten om te recreëren. Het grote bladerdak van zo’n boom geeft dan beschutting bij een hete zomerzon. Maar ook eventueel grazend vee kan daaronder goed vertoeven.

Wat soms ook gebeurt is dat als zo’n boom aan het eindje komt, vanwege ouderdom of dat deze bijvoorbeeld omwaait door een storm, dat de familie dan een nieuwe boom plaatst op of vlakbij dezelfde plek waar de oude boom stond. En die kan dus voortgekomen zijn uit de noten of zaden die de oude boom heeft geproduceerd. Het kan ook zijn dat er spontaan jonge zaailingen rondom de boom zijn opgekomen die de familie dan verder kan verzorgen tot een volwaardige groei, soms ook door deze te verplaatsen naar een geschikt stukje grond.

…

walnoot
…

Geluk!
Samen met een dierbare vriendin overzagen wij het eerder genoemde sfeerbeeld (op de foto bij dit artikel) terwijl wij onverwachts waren onthaald door twee gastvrije dames die in hun tuin aan het werk waren. Wij hadden een lange afstand over de dijk gefietst langs ons geliefd IJsselmeer. En aangezien de horeca overal dicht was, wij naar de wc moesten en het een beetje koud hadden, waren wij hier extra dankbaar voor. Bovendien kregen wij nog een prachtige buit (waar ondergetekende op uit was).

Dat waren een aantal gedroogde walnoten van een oude prachtige walnoot-boom die daar in de buurt staat. Helaas was ik zo’n beetje een maand te laat om daar nog uberhaupt iets van te kunnen oogsten. Maar het geluk is met de dommen dus daarvan maar weer eens het bewijs. En nu is dus het plan om daar weer zo’n prachtige walnootboom uit te laten groeien. Maar m’n vorige poging daartoe van vorig jaar was mislukt, dus op naar de volgende ronde.

Hoogachtend,

Margreet Otto, Wilschut, van Egmond, de Goede.

Margreet met de achternamen van beide ouders,
waarna de achternaam van haar vader’s moeder
en de achternaam van haar moeder’s moeder.

DE SIER KASTANJE BOOM

november 10, 2019 | BOMEN

Met de SIER KASTANJE BOOM wordt de zogenaamde Wilde Kastanje boom bedoeld, die ook wel Paarde Kastanje wordt genoemd. Echter beide namen kunnen misleidend zijn, want de kastanje die deze boom produceert is voor zowel mens als dier niet eetbaar. Zowel de kastanjes als de bladeren van deze boom zijn giftig. Ook voor Paarden. Edoch om de logische volgorde in deze artikelenreeks vast te houden, eerst wat bekende gegevens over deze zogenaamde Wilde Kastanje.

Aldus: NAAM: WILDE KASTANJE. GENERA: (Latijn) Aesculus Hippocastanum. FAMILIE: (Latijn) Sapindaceae. (Zeepboom familie). TYPE: De Tamme Kastanje behoort tot de notenbomen. NOTEN: Bittere Kastanjes (NIET EETBAAR EN GIFTIG).

Dit artikel wordt nog verder uitgewerkt.

…

APPEL OOGST!

november 6, 2019 | BOMEN

(Artikel wordt nog in het Nederlands vertaald). Around the 21th of October, halfway the meteorological autumn in the Northern Hemisphere, most fruit on the trees have been harvested, as, depending on the weather, early night frost might set in. Depicted here is the hand of my grandson, who has picked a few apples of my apple tree!

This was actually a dream come true. For fun I had planted my first ever fruit tree on new year’s day of 2019, which appeared to be a pear tree, and two apple trees that same week. For early winter the temperature was still very mild, the sun was shining happily, and the weather forcast didn’t predict snow nor freezing temperatures, so I could actually do it.

While planting them, I envisioned my grandson harvesting fruit from these trees, probably within a few years when the trees would have grown tall. I was secretly hoping though that the trees would at least produce a few small fruits next summer, and with lots of luck this summer, but I actually didn’t expect that to happen, as the trees were still young. (I’ll place a picture of them just planted, later in this article). I felt regret, and thought of this Chinese proverb which states:

“The best time to plant a tree is 20 years ago,

the second best time to plant a tree is NOW!”

I felt so stupid, why didn’t I plant these trees way earlier? Well I have a few explanations for that, but anyhow, this was the situation.
And for whatever reason, one of the trees must have felt my wish, or was able to magically produce a few glossy big appels which grew increadibly red and sweet!

People mentioned they looked like Snow-white’s apples, indeed I thought this myself, but there’s no poison in these (except for the seeds which are toxic and aren’t edible), as my yard is fully organic and dynamically grown, with a bit of natural compost. (no pesticides nor artificial fertilizer). Also I figured, in a paradise like situation on our planet, Adam and Eve would certainly have picked them too.

Anyhow, as this website is still a work in progress, I would love to mention that if there’ll be a society founded to establish a hectare grid on Earth, I would love the foundation to host a database of original* native fruittrees, nut trees, berry bushes and evergreen trees, for all 4 climate zones! (*original, no cultivars).

People who would want to settle on kin domains can go to such a database, in order to get information on how to propagate and grow trees succesfully. Oh and yeah, probably herbs, vegetables and flowers too.

Wouldn’t it be nice to have this being established by the common people? These could be individuals and/or organisations which have practical experience and knowledge about everything involved. And it can be approached from different diciplines too. Such as contributions from artists, photographers, writers, etcetera.

I know, it’s a bit ambitious and I can’t do this all by myself (lol), but I’m putting the wish here, just in case there would be more people out there who also might want such a thing to happen!

CONIFEREN 1 – INTRODUCTIE

mei 3, 2019 | BOMEN, CONIFEREN

Van de Orde der Coniferen zijn wereldwijd maar liefst zo’n 600 soorten! Een aantal gedijen goed in Nederland, zoals bijvoorbeeld de Den, Ceder, Cypres en Spar. Bijna alle Coniferen zijn groenblijvend, winterbestendig en verdragen langdurige en strenge vorst. Ze worden zo’n 25 tot 30 meter hoog, met een kroonbreedte van zo’n 12 meter doorsnee bij volgroeide bomen.

In oerbossen en onder de juiste klimatologische omstandigheden, kunnen de bomen zo’n 500 jaar oud worden. Dan bereiken ze een lengte tussen de 30 en 40 meter, en heel oude exemplaren wel 50 meter. Een kleine groep Coniferen hebben echter een heester vorm en worden ongeveer 10 meter hoog.

Den, Ceder, Cypres en Spar zijn overigens de stamnamen van Conifeerfamilies. Zo is er bijvoorbeeld niet één soort Denneboom, maar meerdere. Een aantal overeenkomsten die ze dan hebben bepaalt dat de betreffende bomen tot de Dennenfamilie behoren. Echter, álle genoemde soorten behoren tot het bomenrijk der Coniferen! Maar, waarom is dat dan zo?

Kegeldrager
Het woord Conifeer stamt af van het Latijnse woord ‘Coniferae’ wat ‘Kegeldragenden’ betekent. Dit is afgeleid van ‘Conus’ zijnde ‘Kegel’, en van ‘Ferre’ of ‘Bher’ dat ‘Dragen’ betekent (‘Bher’ omvat de betekenis van vrucht of kinderen ‘dragen’ zoals bij een zwangerschap).

Ook in het Engels betekent ‘Cone’, ‘Kegel’, en in het Nederlands zien we de term eveneens terug in de wiskunde als ‘Conus’, zijnde:

‘Een meetkundig langwerpige vorm met een cirkel als grondvlak, uitlopend in een punt. Tussen de twee uiteinden van de kegel, bevindt zich aan de buitenzijde de krommende mantel, en binnenin de centrale verticale as.’

Per Conifeersoort verschilt de groei, grootte en positie van de kegels. De kegels staan op de takken, met het uiteinde naar boven of zijwaarts wijzend, of hangen er aan.

Taxonomie
Taxonomie is de systematische indelingsleer van de verscheidenheid van organismen op Aarde. Deze onderscheid zich in acht belangrijke taxonomische rangen:

Leven, Domein, Rijk, Stam, Klasse, Orde, Familie, Genus, en Soort.

Conifeer betekent dus ‘Kegeldrager’ en behoort in de taxonomische indeling tot de Orde der ‘Coniferales’, zijnde de ‘Kegeldraagachtigen’. Als beschrijvende plantennaam (wat ook voor bomen geldt), is taxonomisch standaard de Latijnse benoeming opgenomen als ‘Coniferae’.

Coniferen zijn windbloeiers. Zij behoren tot de klasse van ‘Zaadplanten’ (Spermaphyta), in de categorie ‘Naaktzadigen’ (Clade ‘Gymnospermae’). Tevens kunnen Coniferen eenhuizig of tweehuizig zijn. Dat heeft betrekking op het voortplantingsmechanisme van de bomen, wat in de kegels vertegenwoordigd is. (Meer informatie hierover is verwerkt in deel 3 van deze artikelenreeks getiteld ‘Kegels en Strobili’)

Wereldwijd
Coniferen groeien grotendeels in gematigde klimaatzones en komen in alle werelddelen voor. In subtropische en mediterrane delen van de wereld, groeien de bomen op hoger gelegen gebieden in de bergen waar het koeler is. Van nature en in het juiste klimaat, groeien de bomen in grote getale bij elkaar als bos of woud, zoals in de Amerikaanse en Canadese oerbossen, de Scandinavische landen, de Duitse wouden en de Siberische Taiga’s.

Geschiedenis
In 2011 zijn nabij Utrecht tijdens opgravingen resten van Dennebomen alsmede loofbomen gevonden, die volgens schatting 1,2 miljoen jaren oud zijn. Deze boomsoort komt dus van nature ook in Nederland voor. In België en Duitsland zijn nog een aantal plekken waar deze restanten van oerbossen voorkomen in grondlagen van het ‘Tertiair Boven-Plioceen’ of ‘Kwartair Onder-Pleistoceen’. In Amerika en Canada zijn zelfs nog levende Conifeer reuzen die duizenden jaren oud zijn (zie deel 6 van deze artikelenreeks).

Ligniet
Dit zijn brokken niet volledig vergaan prehistorisch hout in de vorm van bruinkool, wat een roodbruine kleur heeft, en ook wel ‘spriet’, ‘ligniet’ of ouderwets ‘prits’ wordt genoemd. Deze brokken bestaan uit stukken takken en gedeeltes van boomstammen van soms wel een halve meter lang. Nog oudere humuslagen van oerboslagen zijn verder ingedikt, van zachte veenlaag tot bruinkool verhard, waarna het tot het zwarte steenkool is verworden. Deze mineraalrijke grond heeft een hoog zwavelgehalte en is de laatste eeuw veel als brandstof gebruikt.

Plaatsnamen
Veel plaatsnamen in Nederland verwijzen nog naar de van oorsprong aanwezige bossen en wouden, zoals ‘Midwoud’ in Noord Holland, of ‘Den Bosch’ (tegenwoordig ‘s-Hertogenbosch) in Brabant (met aangrenzend oeroud natuurgebied ‘Het Bossche Broek’. Het ‘broek’ in plaatsnamen duidt op een stroomgebied). Zelfs heden ten dage in ons opgewarmde klimaat én in de lagere landen van Nederland, zelfs een paar meter beneden zeeniveau, doen Coniferen het prima! Helaas zijn de hier van oorsprong groeiende wouden allemaal verdwenen.

Terugloop
Dit is historisch zo verlopen om allerlei redenen, hele steden zijn gebouwd op de grote stammen van eeuwenoude bomen als heipalen verwerkt, en de laatste decennia kunnen we daar nog nieuwe factoren aan toevoegen, zoals bevolkingsgroei, intensieve veehouderij en economische kaalslag, terugloop van de natuur door klimatologische omstandigheden (stormen, overstromingen en bosbranden), te flexibele wetgeving omtrent kapvergunningen, onvoldoende herbeplanting en de introductie van cultivars (bijvoorbeeld voor versnelde houtkweek).

Toekomst?
Het is derhalve wellicht voor het eerst in de geschiedenis dat mensen voor de vraag van grootschalige nieuwe aanplant van bos zijn komen te staan. We hebben er dus nooit eerder op deze wijze over hoeven na te denken! Maar op zich kunnen we dat wel doen. Hoe zouden wij willen dat onze toekomst er uitziet?

U las:
CONIFEREN 1 – INTRODUCTIE
Klik op onderstaande linken voor de volgende delen:
CONIFEREN 2 – FUNCTIE EN NUT
CONIFEREN 3 – BLAD EN LOOF
CONIFEREN 4 – KEGELS EN STROBILI
CONIFEREN 5 – FAMILIES
CONIFEREN 6 – KWEKEN
CONIFEREN 7 – KIEMEN

CONIFEREN 2 – FUNCTIE EN NUT

mei 2, 2019 | BOMEN

Coniferen groeien van nature in bossen, maar kunnen ook goed als solitaire bomen fungeren, bijvoorbeeld in parken, in een bomenrij, of als omheining. En behalve als solitair bij huizen en hoge gebouwen, sieren de bomen ook groepsgewijs of als mini bos, parken en plantsoenen. Coniferen kunnen tevens in een bomenrij aangeplant worden langs wegen, en fungeren zelfs uitstekend als omheining van een landgoed of landbouwgrond.

Bomen als geluidswal, windwering en filterwand

Als bomenwal rondom steden en langs snelwegen, zijn Coniferen de beste keus om meerdere redenen. Omdat de bomen groenblijvend zijn, behouden ze het hele jaar door bepaalde specifieke functies. Zo kunnen de bomen functioneren als buffer voor wind en geluid, maar ook eventuele en ongewenste ’trace chemicaliën’ tegenhouden door de dichtbegroeide groene kronen. Zulke deeltjes kunnen bijvoorbeeld roetdeeltjes van uitlaatgassen zijn, maar ook de microscopische slijtage van rubber autobanden, en daarnaast fabrieksuitsoot.

Zuurstofproductie
Bomen zijn ook een levensnoodzaak. Veel van de zuurstof die wij inademen is afkomstig van grote bossen in Europa, maar ook van andere werelddelen. Door de draaiing van de Aarde, bereikt de zuurstof die is geproduceerd in andere werelddelen, ons binnen een paar uren.

Maar met de intensieve boskap en het afsterven van zuurstof producerende algen in onze oceanen wegens watervervuiling, alsmede bosbranden op grote schaal wereldwijd, kan onze zuurstofvoorziening ernstig worden bedreigd. Er is dus alleen maar voordeel te behalen met de aanplant van bomen, zowel in de vorm van bossen, als ook in de vorm van boslandbouw en natuur inclusieve landbouw.

Natuurherstel
Naast de productie van zuurstof (O2), zuiveren bomen en bossen ook lucht middels opname van koolzuurgas (CO2), ontstaat er bodemherstel en wordt de watercirculatie in ons ecosysteem gehandhaafd. Dat gebeurt middels fotosynthese in het bladgroen, waarin onder invloed van zonlicht suiker wordt gevormd wat via de bastvaten door de hele boom heen wordt verspeid, en ook neerwaarts via de stam de wortels bereikt.

Tevens wordt door de wortels regenwater diep uit de grond opgezogen, en verloopt het watertransport opwaarts door de stam naar het bladerdak, en verdampt het water (H2O) aldaar naar gelang de temperatuur, via het bladgroen. Dit is dus een zelfregulerend mechanisme wat de water- en zuurstof kringloop in balans houdt. Zo dragen bomen ook bij aan een herstel van de etherische balans van de aarde-atmosfeer.

Bodemverrijking
Bodemverrijking vindt plaats vanwege de opbouw van een humuslaag en het myceleum in de loop der jaren. Dit ontstaat mede door de vallende bladeren in de winter die de bodem van voedingsstoffen voorzien. Ook perma-cultuur, waaronder de techniek van het snoeien en uitstrooien van takken over de bodem, en het laten liggen van afvalhout, geeft een verrijking van de grond.

Schaduwvorming
Last but not least, hoge bomen vangen veel wind, maar werpen ook hun schaduw af. Plaats deze bomen dus niet vlak bij huis of weg. Een richtlijn voor de minimale afstand zou kunnen zijn, de maximale hoogte van de volgroeide bomen. Zo is er ook bij storm minder gevaar wanneer ze omwaaien.

Logischerwijs worden bomen ook niet op plekken gezet waar je in hun slagschaduw juist overwegend zon zou willen. Anderzijds kunnen bijvoorbeeld voedselvoorraad schuren, hooibergen, komposthopen, uitoopweiden voor vee tijdens zomerhitte, of wát dan ook een eventuele bestemming zou kunnen zijn, juist heel goed gedijen in de halfschaduw.

Daarbij geldt dat in het noorden en oosten ten opzichte van het object (in dit geval de hoge bomen), alleen in de ochtenduren zonlicht is. Hoe dichterbij het hoge object (bijvoorbeeld de hoge bomen of het huis), hoe langduriger de schaduw voor de rest van de dag.

Temperatuur regulatie
Daarnaast zorgen bomen en bosvorming door de schaduwvorming onder het bladerdak ervoor dat dorpen en steden aangename temperaturen behouden bij hete zomers. In de bebouwde kom zijn Coniferen als heesters wellicht een uitkomst langs wegen, omdat deze lager zijn en soms ook meerstammig, dus minder snel omwaaien.

Anderzijds zijn er ook prachtige Groenblijvende loofbomen en verdienen deze misschien de voorkeur. Sommige Coniferen zoals de Taxus Baccata produceren bessen die niet eetbaar zijn voor de mens, en horen derhalve niet in stad of park thuis.

Conifeer bossen van Dennebomen en Ceders echter, vormen het gehele jaar door een habitat voor het dierenrijk, en zijn mooie recreatiegebieden voor de mens.

Groei
Coniferen groeien vooral in hun eerste levensjaren heel langzaam. Zij gedijen goed in de halfschaduw, wat is te zien aan dichtbegroeide authentieke oerbossen van slechts één Conifeersoort.

Bij jonge aanplant van bos, of voor een omheining, kunnen jonge bomen het beste op ruime afstand zig-zag voor elkaar worden geplaatst, en op zo’n onderlinge afstand dat er rekening wordt gehouden met de toekomstige volgroeide groene kronen die van alle kanten uitdijen en naar elkaar toegroeien. Dat is tevens per Conifeersoort verschillend. De kroon van een Fijnspar wordt hoog maar blijft smal in omvang, terwijl het groene dak van een Ceder of Den veel breder is.

De groei gaat overigens het best in de halfschaduw van andere bomen, en hiertoe kunnen ook sneller groeiende loofbomen dienen. Op de lange termijn echter dienen deze verwijderd te worden aangezien de twee verschillende loofsoorten niet goed naast elkaar gedijen. Een goede keus zou dan kunnen zijn een loofboom te kiezen voor de productie van hout.

Schuttinghoogte
Bij hoge ouderdom van Coniferen, of na langdurige periodes van aanhoudende droogte, worden de stammen soms kaal aan de onderkant door het afvallen van een paar onderste takken. Veel loofboomsoorten hebben overigens ook kale stammen en geen begroeiing aan de onderkant. Bij een omheining kan de zo ontstane doorkijk op ooghoogte, eventueel opgevangen worden met de aanplant van heesters en struiken en bomen die eenmaal volgroeid veel lager zijn, waardoor ook een dichte begroeiing op schuttinghoogte aanwezig is. Deze dienen echter op voldoende afstand van de Coniferen geplaatst te worden. Zo zou er bijvoorbeeld heel goed een weg tussen de verschillende soorten bomen aangelegd kunnen worden.

Recreatie
Bosaanplant vormt ook een verrijking van onze leefomgeving. Het geeft niet alleen een aangename groene aanblik het hele jaar door, maar vormt ook gelegenheid tot recreatie voor de mens! Niks fijner dan een boswandeling en de geuren opsnuiven van het bos.

Massale aanplant
Middels het nieuwe hectarebeheer zal massale bosaanplant versneld van start gaan, en wellicht het snelst gerealiseerd worden, omdat de grootst denkbare groep mensen zich er dan met passie en alle beschikbare vrije tijd voor inzet. Uiteraard kan dat ook meteen gebeuren in de huidige structuur overal waar ruimte beschikbaar is.

Maar stel je nou eens voor dat er in Nederland 1 miljoen hectaren (1.000.000 ha.) landbouwgrond beschikbaar worden gesteld voor beheer van hectare-units voor kleinschalige boerenbedrijven en families.

Waneer men gemiddeld 200 bomen per hectare plant en 50 fruitbomen, dan komen we uit op een aantal van 200 miljoen bomen. Want 200 bomen per hectare -of 250 bomen waarvan 50 vruchtbomen-, maal 1.000.000 ha. is in totaal 200.000.000 bomen!

En hoeveel bomen zouden dat op deze wijze wereldwijd kunnen zijn? Een biljoen bomen? Dat is een 1 met 12 nullen.

*******
Klik op een link voor het vorige of volgende deel:
CONIFEREN 1 – INTRODUCTIE
CONIFEREN 2 – FUNCTIE EN NUT
Lees verder:
CONIFEREN 3 – BLAD EN LOOF
CONIFEREN 4 – KEGELS EN STROBILI
CONIFEREN 5 – FAMILIES
CONIFEREN 6 – KWEKEN
CONIFEREN 7 – KIEMEN

CONIFEREN 3 – BLAD EN LOOF

mei 1, 2019 | BOMEN

Het ‘blad’ van Coniferen kan zowel breed als heel smal zijn. De smalle variant heeft gemiddeld een doorsnee van 1 mm tot 3 mm. De lengte van dit loof verschilt van ongeveer 1½ cm tot 15 cm. Op deze lengteschaal wordt het hier beschreven als ‘kort’, ‘middelgroot’ of ‘lang’. De lange verse is afgebeeld op de foto bij dit artikel, dit is het blad van de Siberische Denneboom, in het Latijns de ‘Pinus Siberica’. (Foto: Ringing Cedars Russia).

Het smalle loof vormt de groene bedekking van de meeste Conifeersoorten, en soms van de stam, wat je in zekere zin ook zou kunnen zien als ‘de bekleding’ of ‘de vacht’ van de boom. De omschrijving van dit bladtype met ‘naald’, is in feite niet helemaal juist. Het blad van de Conifeer is ‘phyto’, dus van plantstof. Daarom zouden we dit type blad ook ‘Conifeerblad’ kunnen noemen, of gewoon ‘blad’, zoals we eveneens doen met de bladeren van loofbomen. Dit artikel bevat tevens een verdere uitleg over hoe we ze ook anders kunnen specificeren.

Fotosynthese
Maar eerst gaan we in op wat de plantstof ‘phyto’ groen maakt. Dat is de stof chlorofyl, welke in alle bladeren de groene kleur vormt, en welke de fotosynthese bewerkstelligt. Dit bladgroen neemt zonlicht op (als microscopisch kleine zonnecellen) en is daarmee energieleverancier voor het proces van de fotosynthese.

Hierbij dienen koolstofdioxide (CO2) uit de lucht, en water uit de bodem en lucht, als toevoerstroom voor omzetting tot zuurstof, koolhydraten (suiker) en andere phytonutriënten, voor de boom zelf en de omgeving. Deze geeft tevens zuurstof en andere etherische componenten af aan de atmosfeer, zoals bij de meeste Coniferen de welriekende harsgeur.

Conifeerblad
De meeste Conifeer families hebben smalle bladeren met een houtachtige, of stevige hooi-achtige structuur, maar het langere smalle denneblad is bijvoorbeeld flexibel in textuur omdat het kan buigen. Coniferen met brede bladeren zien we bij alle Cypressoorten. Hieronder worden zowel het smalle blad als het brede blad verder gespecifieerd.

Het smalle blad
Structuur en textuur van het smalle loof kan per Conifeersoort nogal verschillen. Zoals eerder genoemd, van sommige smalle bladvormen is het blad slechts 1 1/2 cm kort, met een dikte van 2 mm, stevig van structuur en scherp gepunt, ander smal loof is middelgroot of lang, soms meer buigzaam of afgeplat, met een afronding aan het uiteinde.

Het smalle bladtype van bijvoorbeeld de Den en Spar, zouden we ook kunnen omschrijven als ‘smalblad’ of ‘smalloof’. Het hangt af van het type Conifeer familie of dit smalle blad enkelvoudig of pluksgewijs aan de tak groeit.
Overigens, in het Engels schrijf je het woord smal met één ‘l’ meer, en heeft het ‘small’ zowel de betekenis van ‘smal’ als ‘klein’.

Het brede blad
De brede vormen van Conifeerblad zien we bij de Cypresfamilie. Dit loof groeit uitwaaierend aan de tak, is breed en plat gevormd met inkepingen, en heeft een zachte en buigzame textuur. Hierdoor onderscheid deze Conifeer zich van zowel alle andere Coniferen die smal loof hebben, als óók van de zogenoemde loofbomen die vaak in de winter hun blad verliezen, zoals Fruitbomen, Notenbomen, of bomen zoals Berk, Eik en Es. De omvang en textuur van het blad van deze loofbomen verschilt immers van het Conifeerloof.

Specificatie
Met dit nieuwe onderscheid kunnen we dus zowel het smalle als brede blad van de Conifeer als Conifeerblad benoemen, en daarna eventueel een specifieke aanduiding geven om welke soort het gaat. Dat kan bijvoorbeeld zijn zoals eerder genoemd het ‘smalblad’ en ‘smalloof’, maar je zou het ook nog specifieker kunnen omschrijven als ‘het Denneblad’, of ‘het smalle blad van de Spar’.

De brede variant van de Cyprus zou ook kunnen worden beschrevan als ‘Cyprus blad’, of bijvoorbeeld als ‘breed Conifeerblad’. Het is maar net wat men op dat moment het meest geschikt acht. Beide bladsoorten kunnen echter standaard worden omschreven als ‘Conifeerblad’, of gewoon ‘blad’, want dat is wat ze zijn.

Dan zou je ook nog het woord ‘naaldbomen’ anders kunnen omschrijven, bijvoorbeeld ‘bomen met smalblad’, of ‘smalblad bomen’, of alle ‘smalloof soorten’, of alle ‘smalbladigen’. In het Engels bestaat overigens geen woord voor ‘naaldbomen’, dit wordt vertaald als ‘pine trees’ (denne bomen). Maar alhoewel de Thuja officieel wel tot de dennenfamilie behoort, heeft het geen smalblad. Dus dit kan verwarrend zijn!

Waardebepaling
Het betreft hier echter een mening en interpretatie. Doel van deze artikelenreeks over Coniferen is een oriëntatie en waardebepaling weer te geven. Wil men hier enige besluitvorming aan ontlenen, onderzoek en behoud het goede! Maar misschien is het wel interessant om de benoemingen eens van deze originele kant te bekijken.

Het Smalloof
Bij Dennen is het lange smalblad doorgaans pluksgewijs op de takken gegroepeerd. Hierdoor ontstaat een langwerpige massa die mede door het gevormde gebundelde gewicht van meerdere smalbladeren bij elkaar, in een boog van de tak komen af te staan. Om even in de wat oudere Nederlandse taal van weleer te duiken: daarmee wekt het een ‘goede sier’ voor de boom, een algehele indruk van een elegant weelderig, rijk bedeeld groen loof.

Het motto voor de liefhebbers van deze bomen zou daarom kunnen zijn: ‘Loof het loof!’ Interesant bij de Engelse vertaling is dat het woord voor iets ‘loven’ in de zin van bewondering en respect uiten, of iets toejuichen (ik loof, wij loven), ‘praise’ is. En het woord praise wordt op diens beurt in het Nederlands weer vertaald als ‘lof.’ Dus een merkwaardige woodspeling is het! Daarom: Loof het loof!

Herkenning
Aan het type Conifeerblad, de kegelvorm, de wijze van groei van de kegels aan de takken, en de bast, herkent men doorgaans de familie waartoe de Conifeer behoort. Maar determinatie vraagt een héél uitgebreide studie (omdat er zo’n 600 soorten zijn) en dat gaat voorbij aan deze artikelen reeks.

Dé Conifeer
Nog even over de Thuja Conifeer, deze is ingedeeld bij de Cypresfamilie (Cupressus), maar is door kwekers en tuincentra nog al eens standaard als ‘Conifeer’ betiteld, waardoor veel mensen denken dat dat dé Conifeer bij uitstek is, welke dus een breed uitwaaierend boomblad heeft. Echter, zoals eerder vermeld, er zijn zo’n 600 Conifeer soorten wereldwijd, waarvan de meeste families smalblad hebben. Het is niet volledig bekend hoeveel soorten daarvan authentiek zijn en tot de oerbossen en oorsprong der natuur behoren, en welke soorten zijn gecultiveerd.

Cultivars
Dat laatste wordt ook omschreven als ‘Cultivars’, en dit heeft betrekking op de genetisch gemanipuleerde varianten. Soms geeft de benaming of patentering van de soort daarbij een indicatie. Een Cultivar heeft doorgaans drie benamingen, in volgorde van Genus (de Geslachtsnaam), de Soort (gerelateerd aan de herkomst of specifieke eigenschappen) en dan de toegevoegde naam aan de (genetisch gemanipuleerde) creatie. Cultivars kunnen echter meestal niet regeneren en zich van nature voorplanten. Kies voor de aanplant van Coniferen daarom de originele varianten uit eeuwenoude bossen, omdat alleen deze toekomstbestendig zijn.

*******
Klik op een link voor het vorige of volgende deel:
CONIFEREN 1 – INTRODUCTIE
CONIFEREN 2 – FUNCTIE EN NUT
CONIFEREN 3 – BLAD EN LOOF
Lees verder:
CONIFEREN 4 – KEGELS EN STROBILI
CONIFEREN 5 – FAMILIES
CONIFEREN 6 – KWEKEN
CONIFEREN 7 – KIEMEN

« Vorige Pagina