I-131 bij een kernramp

Bij een kernramp komt I-131 vrij. Dat is waarvoor de jodiumpillen door de overheid worden verstrekt aan burgers die in een gebied rondom een kerncentrale leven. Is dat echter afdoende? Inderdaad is de schildklier het orgaan dat als eerste jodium opneemt om dit te koppelen aan eiwitten uit het bloed. Dat is voor de productie van verschillende vormen van schildklierhormoon.

Maar ook andere organen nemen schildklierhormoon en daarmee jodium in hun stofwisseling op. Want Jodium is van belang voor de stofwisseling van alle mensen (en zoogdieren), wat we binnen krijgen via voeding en door de maag wordt opgenomen.

Toename schildklier-aandoeningen

Het ongecontroleerd vrijkomen van radio-actief jodium in het milieu, alsmede andere chemische stoffen die een verbinding aan gaan met jodium, kan een verklaring zijn waarom schildklier-aandoeningen expantioneel zijn toegenomen de laatste decennia.

Je ziet het niet, je voelt het niet, je proeft het niet

Straling verspreidt zich immers door het hele ecosysteem, alhoewel het zich in eerste instantie, bij het ongecontroleerd vrijkomen ervan, concentreert in het gebied rondom een kerncentrale. Maar ook op verdere afstand hoor je het niet, zie je het niet, proef je het niet, ruik je het niet, en voel je het ook niet, behalve bij hele hoge doseringen. Maar ook kleine doseringen kunnen veel letselschade in het lichaam aanrichten.

Jodiumpillen?

Er bestaat een kans dat schildklier-aandoeningen nóg meer zullen toenemen bij degenen die radio-actief jodium ongemerkt binnenkrijgen. En met misschien ook een lichte aantasting van andere organen zoals I-131 dat te zien geeft (zie scinti-scan in deel 1 en 2 van deze RAI-artikelenreeks). Geloof me, een lijdensweg is het. Jodiumpillen zijn echter niet een afdoende pleister op de wonde voor straling die vrijkomt bij een kernramp of het lekken van straling na langdurige opslag.

Andere radio-actieve stoffen

Bij een kernramp bij een centrale, of een ramp met kernafval bij een berging of tijdens transport, komen immers ook andere vormen van straling vrij, waar voorlopig nog geen jodiumpilletje tegen opgewassen is. Verbruikte splijtstof bevat grote hoeveelheden radio-actief uranium, plutonium, cesium en tal van andere isotopen. Deze soorten straling verspreiden zich op een andere manier door het lichaam (hopen o.a. op in de ruggegraat, zie deel 2 over RAI).

Hoe lang straalt het?

Er is laag- middel- en hoog stralingsafval. Middel-actieve straling zijn bijvoorbeeld cesium Cs-134 met een halveringstijd van 2 jaar, en cesium Cs- 137 met een halveringstijd van 30,2 jaar.

Er zijn volgens wetenschappers ook extreem hoge radio-actieve stoffen zoals cesium Cs-135, waarvan men berekend heeft dat de halfwaardetijd 2,3 miljoen jaar is, zo ook voor het langstlevende isotoop van Jodium: I-129 met een halveringstijd van 15,7 miljoen jaar (waarna het vervalt door B-verval naar de stabiele isotoop xenon-129), en Thorium-232 met een halfwaardetijd van 14 miljard jaar.

Ikzelf kan mij overigens vrij weinig voorstellen bij zo’n enorm lange periode. Weten de wetenschappers dit wel zeker? Het is door ons mensen met een gemiddelde levensverwachting van zo rond de 80 jaar gewoon niet te overzien.

Hoe nu verder?

Of bovengenoemde halfwaardetijden echt zo langdurig zullen uitwerken kunnen we technisch gesproken misschien pas na deze eonen van tijd verifiëren. Volgens de ‘Centrale Organisatie Voor Radioactief Afval’ (COVRA), produceert hoog radio-actief afval geen warmte meer na 100 jaar koeling. In Nederland omvat de opslag hiervan een hoeveelheid van 68 m3. In de kerncentrale te Borssele wordt elk jaar echter 10 ton aan kernafval geproduceerd.

Green Peace?

Volgens de internationale milieu organisatie Greenpeace, straalt hoog radio-actief afval nog voor zo’n 240.000 jaar. De hoog radio-actieve isotopen vormen dus een gevaar zolang als er nog geen secure opslag is voor de komende duizenden jaren, alsmede wanneer er bij de productie van kernenergie in de centrales iets mis gaat.

Met straling dienen we dus nog zorgvuldiger om te gaan dan we nu doen (zo kunnen we ons bijvoorbeeld afvragen of berging vlak bij zee in Nederland wel zo verstandig is. Of wat al langer aan de gang is in Duitsland: met radio-actieve opslag in ondergrondse lekkende zoutkoepels). En daarnaast dient stralingsafval dus langdurig secuur opgeborgen te worden om verder te laten vervallen tot stabiele isotopen.

Passende Maatregelen

Derhalve is het raadzaam om passende maatregelen te nemen, ook al weten we nu nog te weinig over hoe straling zich in de hele verre toekomst zal gedragen. Beter het zekere voor het onzekere nemen, toch? Stichting LAKA, documentatie- en onderzoekscentrum over kernenergie, vindt hoog radio-actief kernsplijtings afval, wat tot 200.000 jaar blijft stralen, dan ook het grootste gevaar:

“Een bijkomend probleem is dat het gedurende deze enorm lange tijdsspanne veel warmte blijft afgeven, waar de opslag-omgeving ook op reageert. Bovendien is die tijdspanne zo enorm lang dat natuurrampen en andere catastrofes niet zijn uit te sluiten. Kortom, veel te veel problemen. De productie van al dat afval moet meteen stoppen: Alle kerncentrales en andere kernfabrieken moeten dicht.”

Opslag Waar?

Kernenergie is dus een grote bedreiging voor onze planeet en alle daarop levende wezens. Dit type straling kan een spoor van vernieling achter zich laten gedurende ten minste duizenden jaren.

De opslag van kernafval is ook heel duur, dat komt omdat de containers waar de straling in zit, om de zoveel tijd vervangen moeten worden. Anders kan de straling doordringen in het isolatiemateriaal waardoor het zou gaan lekken in de buitenwereld. Sterker nog, zowel de containers, als het isolatie materiaal, als de omgeving van de bergingsruimte, raken na verloop van tijd besmet en dienen zelf ook weer opgeborgen te worden.

Stabiele gebieden

Gezien het toegenomen aantal aardbevingen, het ‘fracken’ op mondiale schaal, het al dan niet plotklaps stijgende water van oceanen door aardbevingen, de smeltende gletsjers en poolkappen, alsmede toegenomen cyclonen en hurricanes, stortregens, modderstromen, bosbranden en ‘what not’, zijn weinig gebieden geografisch stabiel. Er zijn dus maar weinig gebieden geschikt voor eeuwen durende opslag.

Eeuwen durend

Welke gebieden zijn geschikt voor opslag? Even een eerste ruime inschatting: Geschikt zijn hoger gelegen gebieden met stabiele aardlagen op rotsformaties. Niet geschikt zijn: eilanden, grond onder of vlak boven zeeniveau of bij rivierbeddingen, gebieden waar gaswinning plaatsvindt of waar er risico voor aardbevingen is.

Dobbelsteentjes

En echt niemand wil de straling bergen in zijn of haar achtertuin. Volgens Vladimir Megre echter, is het beter om stralingsafval te verdelen in piepkleine porties. Deze kunnen volgens hem per hectare in een minimale hoeveelheid 9 meter ondergronds opgeborgen worden. Zijn suggestie is om dit in het midden van elke hectare te doen.

Wanneer iedereen dit doet, ontstaat er dus geen clustering van opslag bij grenzen van hectare-domeinen, en meer grootschalig bij de grenzen van landen. Dit spreidt het risico dat tijdens een milieuramp of andere onvoorziene omstandigheden, door schade aan de opslagruimte en de beschermende omhulling van de radio-actieve straling, een grote hoeveelheid straling zou kunnen lekken in het milieu. Dat zou desastreus zijn voor al het leven op Aarde.

Verspreide opslag

Zo’n verspreide opslag is echter heel erg duur. Stel dat in de nabije toekomst elke hectare één minuscuul beetje aan straling krijgt voor eeuwen-durende opslag. Laten we zeggen in het formaat van een dobbelsteen, of wellicht éénvierde van een dobbelsteen. Hoe vaak per jaar of om de hoeveel jaren dient het gecontroleerd te worden? En hoe vaak in de zoveel jaren dient het beschermende omhulsel te worden vernieuwd? Vragen waar stralings-deskundigen wellicht antwoord op weten.

NU of nooit

Gezien het huidige klimaatprobleem, wat denk je, zullen we de planning voor spoedige uitvoer van dit plan NU op de agenda zetten? Zowel politici en professionals van verschillende disciplines zijn hiermee gemoeid. Maar ook het Nederlandse volk.

Kosten en baten

Laten we eerst het stralings-afvalprobleem afdoende behandelen, en dus naar ieders tevredenheid uitgevoerd hebben, en pas daarná weer nieuwe kerncentrales bouwen. Zeker weten dat niemand dat laatste meer zal willen, behalve uiteraard als er betere methoden zouden zijn om met splijtingsafval overweg te gaan.

De over de extreem lange tijd verspreide kosten van berging van stralingsafval, zijn buitengewoon in het nadeel ten opzichte van de korte termijn baten. En bovendien zadelen wij de volgende generaties er mee op en wassen wij onze handen in onschuld? Voorwaar, straling is geen sinecure! Daarom de vraag, wat voor een stralende toekomst wij onszelf en de planeet toewensen?

Als de alarmen afgaan

Dan is het te laat. Laten we wel wezen. En dat zal in tijden van stormen, overstromingen, aardbevingen en zware langdurige striemende regenval geen prettig gehoor zijn. Helemaal als we weten dat we kernrampen hadden kunnen voorkomen door tijdig maatregelen te nemen. Zoals gezegd, transporteer al het radio-actief afval naar gebieden bij voorkeur 30 tot 40 meter boven zeeniveau gebaseerd op stabiele onderliggende rotslagen en verdeel het in kleine porties over heel grote gebieden.

Paraat of te laat?

Fouten maken is menselijk en we hoeven ons maar de desastreuze kernramp bij Fukushima te herinneren op 11 maart 2011 en we weten dat een en ander NIET geheel ondenkbaar is. De dramatische gevolgen ervan zijn nu nog steeds niet te overzien.

Maar tegenwoordig zijn zowel grote stormen, als aardbevingen nog nauwkeuriger te voorspellen dan voorheen. Wellicht is het raadzaam om bij het minste geringste signaal of twijfel met betrekking tot een weersverwachting van een storm of aardbeving, de kernreactoren uit te schakelen, al is het maar voor een tijdelijke stop? (mocht men niet tot volledige ontmanteling willen of kunnen overgaan dus).

Tijdig ingrijpen

Mensen die in deze branche werkzaam zijn, zowel werknemers als leidinggevenden, zouden een aparte taak toebedeeld kunnen krijgen of vrijwillig op zich nemen om tijdig in te grijpen. Misschien kunnen er zo duizenden tot miljoenen mensenlevens gered worden, en de natuur behouden blijven. Het kan niet anders.

Leg het maar uit

Kunnen we er voor zorgen dat het stralingsafval evenredig wordt verdeeld over duizenden hectaren landbouwgrond verspreid over grote gebieden? Kunnen we er voor zorgen dat in de (eventuele) duizenden jaren erna, er een eenvoudig logistiek systeem komt om de radio-actieve capsules tijdig te vervangen? En kunnen we deze daarna weer opnieuw inkapselen en bergen, inclusief de omringende grond van de bergingsruimten? En wat dat kost? Ja, héél veel geld. Véél meer dan wat het ons heeft opgebracht. Maar ja, leg het maar uit aan je achter- achter- achter- enzovoort kleinkinderen als je hen voor het gemak maar even vergeet.

Ideetje

En bovendien, kunnen we ook gewoon de productie stopzetten? Kunnen we de lasten van de ontmanteling van centrales samen dragen? Want aan de marktwerking van onze huidige economie kunnen we de verouderde kerncentrales toch niet langer meer aan hun lot overlaten, of wel? Dus bij deze richt ik me vooral op degenen die hiervoor een ruim budget hebben en bij voorkeur vrijwillig willen doneren.

Wat denk je ervan om de namen van de mensen te noteren die gulle giften doen hiertoe? (ook voor bijdragen van mensen met een klein budget). Wat mij betreft laten we een dankbetuiging met de namen van deze mensen graveren in goud, zodat eeuwen later dit nog gelezen kan worden. Dán heeft het goud nog een oprechte ethische waarde, want eten of drinken kan je het niet.

It depends

Ach, en we kunnen het natuurlijk ook nog gewoon aan het toeval overlaten! Nietwaar? Net zoals de bijwerkingen van mijn medische behandeling toendertijd. De organisatie ‘The International League Of Atomic Women’ beweert over de medische behandeling met het isotoop I-131 het volgende:

‘It depends where it all lands’.

Het hangt er maar van af waar het allemaal terecht komt.

Diverse factoren

Dit refereert aan de straling die zich oncontroleerbaar verspreidt in het lichaam en wat per persoon nogal kan verschillen. Bij I-131 hangt het immers niet alleen af van de grootte van de dosering. Ook belangrijk is het hoeveel voorraad jodium er in het lichaam aanwezig is. Soms is er bijvoorbeeld sprake van jodium-deficiëntie. Dan zal het radio actief jodium zich dieper in de lichaamsweefsels verspreiden en actief blijven in de stofwisseling. (Bovendien, voor de ervarings-deskundigen onder ons, een schildklier-uptake scan kan een dag later al een heel andere uitslag geven).

Andere uitwerking

Bij de specifieke medische behandeling met I-131 geldt ook nog dat de dosering een andere uitwerking kan hebben bij mensen die geen schildklierfunctie meer hebben. Bijvoorbeeld na operatieve verwijdering van de schildklier. Wanneer deze mensen een schildklier up-take scan krijgen om vast te stellen of er nog schildklier cellen in het lichaam actief zijn, mogen zij voor meerdere dagen geen vervangend schildklierhormoon innemen.
De straling zal dan niet langdurig in de weefsels en organen verblijven en het lichaam snel verlaten. Dat komt omdat het I-131 niet gekoppeld wordt aan schildklierhormoon.

Behandelprotocol?

Er is overigens geen empirisch onderzoek gedaan naar het effect van deze medische behandeling op de korte en lange termijn. Behalve bij proefkonijnen. En ook niet naar alle onderlinge verschillen en differentiaties die optreden bij verschillende condities en omstandigheden. Er bestaat ook geen officiële erkenning en een medisch behandelprotocol voor mensen met letselschade door radio-actief jodium (of andere vormen van straling).

Op Wereldniveau

Ook op wereldniveau is niet precies te voorspellen hoe de verschillende radio-actieve stoffen zich zullen gedragen na een paar eeuwen. Laten we allemaal maar hopen dat het mee zal vallen. In de eerste week van April 2020 ontstonden er echter bosbranden in het gebied rondom Tjernobyl (waar een kernramp is geweest in 1986). Vrij ongewoon voor de tijd van het jaar aangezien wij ons hier op het noordelijk halfrond in de eerste lentemaand bevinden.

Wij zullen voortgaan

Door de intensieve branden werd echter een verhoogde radio-activiteit in de lucht gemeten. Maar daarmee is de radio-activiteit niet verbrand of geblust. Het komt gewoon met de verbrandingsresten en koolstof weer ergens anders terecht. Met een sterke wind erbij hebben we nog een radio-actieve storm te pakken ook. En waar slaat het dan allemaal neer? Het maakt me heel verdrietig dit soort nieuwsberichten te zien en te horen. En daarom heb ik besloten ook dit derde deel in de RAI reeks te publiceren.

Óók voor onze maatschappij hanteer ik derhalve het motto van
The International League Of Atomic Women:

‘We may as well move forward, because we can’t go back’.

Atomic Woman

Terug naar het MENU

Nog eens lezen:
DEEL EEN RAI MIJN VERHAAL

DEEL TWEE RAI WAT IS HET?

DEEL DRIE RAI EN KERNENERGIE

RAI 3 – KERNENERGIE