Begin oktober heb ik wat fruit geoogst van mijn fruitbomen die ik 2 jaar geleden in een heel jong stadium had geplant. Dat deed ik bewust met mijn kleinkinderen in gedachten. Uiteraard hoopte ik dat ze er ooit, in de verre toekomst, de appels en peren van zouden kunnen plukken.
Ook heb ik een druif geplant en verschillende bessenstruiken. Ik had toen maar één kleinzoon, die ik een jaar later reeds een appel van de boom kon laten plukken, niet wetende dat ik na nóg weer een jaar, ook mijn 2e kleinkind een appel kon geven, die ik hier in mijn hand heb. Wat een wonder dat mijn wens zo snel uit gekomen is!
Familie Landgoed
Een andere wens is om de fruitbomen te herplanten op een hectare land, dat dan mijn ‘familie-domein’ is. In de Nederlandse taal omvat het woord ‘familie’, zowel het gezin, maar ook de uitgebreide versie van alles wat ermee te maken heeft, dus verwanten en aanverwanten. Bovendien omvat het ook onze voorouders, stamboom, en toekomstige generaties.
Het alomvattende woord in het Engels hiervoor is ‘Kin’. Men zegt dan ‘Kin-domain’ als men het heeft over een familie landgoed of ‘familie domein’. Zelf prefereer ik ‘familie landgoed’, want het land is goed. Het is immers ook voor mijn kinderen en kleinkinderen om gelukkig te leven op zo’n land, als zij en God het willen. Wie weet komen er zelfs nog meer generaties!
Het schilderij
Op dezelfde dag dat ik deze appel samen met wat peren heb geoogst, maakte ik ook de foto bij dit artikel. Ik deed dat voor een schilderij in mijn woonkamer. Het hangt er al bijna twee decennia. Want opeens zag ik een opvallende overeenkomst met de appels en peren op het schilderij. Ze zagen er precies hetzelfde uit! En dit bracht ook herinneringen terug. Ik erfde dit schilderij van mijn oma, die het ook jarenlang in haar huiskamer aan de muur had hangen.
Appelmoes
Mijn zoon voerde zijn zoon en dochter de appelmoes die ik twee weken later bij hem thuis maakte. En heb ik op de foto gezet terwijl ze het aten. Voor toekomstige referentie, heheheh.
Ter uwen informatie, mijn kleindochter van 7 maanden at dus het hele bordje leeg, en mijn 2 ½ jaar oude kleinzoon voerde een deel ervan aan zijn dinosaurus in teddybeer stijl, dat bijna net zo groot is als hijzelf. Oh, mijn zoete snoetjes! Die onschuldige blikken in de ogen van mijn kleindochter en kleinzoon. Het was allemaal goed.
Herinneringen
Terug naar het schilderij. Ik herinner me nog levendig hoe ik als kind naar het schilderij keek en het mooi vond. Het hing boven de bank. En aan de zijkant van die muur was een nis waar ook nog een kleiner schilderij hing dacht ik, de achterwand daarvan was fel oranje gekleurd. Ik herinner me dit omdat het vroeger vrij ongewoon was om zulke kleuren in huis te hebben. Maar de vriend van mijn oma was interieur-architect en hield van gedurfde kleurcombinaties en modern design. Hij was toen zijn tijd aardig vooruit.
De Schilder
Mijn oma vertelde me hoe haar tweede echtgenoot het schilderij had gemaakt. Daar hadden ze heel weinig budget voor (een paar jaar na de 2e wereldoorlog was er nog veel soberheid). Zo beeldde hij het fruit uit dat bij hen in de fruit schaal lag, en de roze en paarse bloemen die mijn oma reeds jarenlang in haar vensterbanken had staan.
Laatste Guldens
Ze vertelde me hoe ze zelfs hun laatste guldens (de euros van toen), aan de verf en het canvas uitgaven. Ze hadden geen geld meer voor een mooie lijst, die tot op de dag van vandaag nog steeds een grijze basisverf heeft. (Ik hoop het ooit in een mooie parelmoer lijst te plaatsen, die goed bij het schilderij past).
Mijn 2e opa heeft nog meer schilderijen gemaakt waarvan er nog een paar in de familie zijn, en een beetje poëzie. Maar ik had geen sterke band met hem. We kwamen in die periode maar weinig op bezoek omdat we twee uur rijden bij hen vandaan woonden.
Meer details
Of de fles op het schilderij gevuld is met water of wijn weet ik niet meer. Ik weet nog dat ik het aan mijn oma vroeg. De gordijnen erachter verzon hij er zelf bij zei ze. En interessant genoeg waren de afgebeelde bloemen van een andere kwaliteit dan hoe we ze vandaag zien. Het waren van die Afrikaanse viooltjes met dikke bladeren die bedekt zijn met een fluwelen textuur. Ze zorgde jarenlang voor ze. Gaf ze elke dag water. Mijn oma hield veel van bloemen, net als ik.
En of hun appels en peren zo goed smaakten? Ik denk van wel. Veel daarvan werden in die tijd nog biologisch geteeld op het platteland. Maar de mijne zijn nu van eigen bodem van mijn tuin en smaakten absoluut fantastisch!
Verlies
Mijn oma had niet veel geluk in het leven, want ze verloor haar eerste echtgenoot tijdens de 2e wereldoorlog toen hij 28 jaar jong was. Hij werd vermoord door Duitse soldaten. Ze arresteerden hem, ik denk ongeveer twee weken nadat mijn moeder was geboren. Oh mijn God, hij heeft haar tenminste nog in zijn armen gehouden! Maar na zijn arrestatie hebben ze hem een jaar in de gevangenis gezet in Scheveningen en vervolgens in 1942 op de Veluwe doodgeschoten (in de buurt van Amersfoort).
Het Verzet
Het was omdat hij in het verzet zat. En na zijn arrestatie ging mijn oma daar mee door. Wel, we weten nu wat er met miljoenen mensen is gebeurd in deze oorlog! En zoals we ook allemaal weten, wist niemand destijds dat het zo erg zou worden.
Mijn oma heeft trouwens nooit één slecht woord over de Duitsers gesproken. Ik heb haar daarnaar gevraagd. ‘Hoe komt het dat je niet boos bent?’ Ze vertelde me dat er ook heel veel goede Duitsers zijn.
Sfeerbeeld
Mijn moeder is geboren in Schiedam tijdens de bombardementen van het nabijgelegen Rotterdam in 1941. Mijn oma vertelde me dat het een bijzondere ervaring was om te bevallen terwijl de stad werd gebombardeerd, en het een gigantisch lawaai was. Om maar even een sfeerbeeld van die tijd te geven.
De tweede echtgenoot van mijn oma (de schilder) had een auto-ongeluk. Hij nam per vergissing een afslag op de snelweg in de tegenovergestelde richting. Hij stierf ter plekke of kort daarna in het ziekenhuis. Hij had veel negatieve herinneringen aan de oorlog, en had er moeite mee om ermee om te gaan. Maar na de oorlog had hij een goede positie als sales promotor bij een autobedrijf.
Verdriet
Mijn oma vertelde me dat ze gedurende 2 jaren na zijn ongeluk non-stop huilde en twee pakjes sigaretten per dag rookte. Daarbij stak ze de ene sigaret op in de woonkamer, terwijl de andere nog in de keuken lag te smeulen op een asbak. Gelukkig stopte ze met roken (van de ene op de andere dag) nadat ze besefte dat het haar niet veel hielp, en ze geen medelijden meer met zichzelf wilde hebben. (Evengoed, ga er maar aan staan zeg).
De derde levenspartner van mijn oma (de architect) waarmee ze niet getrouwd was, stierf aan kanker. Het was tragisch om hem te zien lijden, maar ook om te zien hoe mijn oma opnieuw door al dit verdriet ging.
Liefste vrouw ooit
Desalniettemin was mijn oma, ondanks alles, de meest liefdevolle persoon op aarde. Ze hielp echt iedereen waar ze maar kon. Als alleenstaande moeder van haar zoon (mijn oom) en haar dochter (mijn moeder) bood ze bijvoorbeeld in het geheim onderdak aan drie Joodse mensen en een Nederlander (voor kortere tijd) in de oorlog.
Ook was ze zeer gastvrij wanneer ze gasten ontving voor koffie of maaltijden. Haar achternaam heette ‘De Goede’. En dat was ze echt. Ik heb de rest van mijn leven nog nooit iemand ontmoet die zo lief is als zij. En anders is het mijn moeder wel.
Mijn Oma’s Antwoord
Op een dag, toen ik haar daar naar vroeg, vertelde ze me hoe ze met alles was omgegaan. Ze zei dat ze dankbaar was de LIEFDE gekend te hebben. Ze zag mijn moeder worstelen met nieuwe relaties na haar scheiding (ten tijde van de scheiding was ik 4). Daarna waren we meerdere malen verhuisd, soms vanwege een nieuwe relatie of na de beëindiging er van. Dus die waren helaas niet bestendig, al waren er gelukkig ook veel goede momenten.
Omdat ik van de teloorgang steeds getuige was, had ik nogal te doen met mijn moeder. In ons gesprek gaf mijn oma verdere opheldering: “Margreet, het is beter de liefde te hebben gekend maar dat verloren te hebben, dan helemaal geen liefde te hebben gekend.”
Herkenning
Hiermee erkende mijn oma in zekere zin ook het leed van mijn moeder, dat er niet zo veel van haar gehouden werd dan ze in feite verdiende. (Een bijzondere vrouw mijn moeder). Tegelijkertijd herkende mijn oma van haar eigen leven hoe haar drie partners van haar hadden gehouden, alhoewel zij ze allemaal op tragische wijze had verloren.
En door haar antwoord voelde ik mij echt gesteund. Gelukkig hebben mijn vader en moeder later in hun leven hun betere helften gevonden. Mijn vader een jaar na hun scheiding -Ik ben gezegend met een lieve 2e moeder en ook drie halfbroers-, en mijn moeder op de latere leeftijd van 70 jaar. Daar is dus ook nog een 2e stiefvader bij gekomen.
Sterke vrouwen
Ik vertel je dit omdat ik heel trots ben op de vrouwen in mijn familie. Ze hebben allemaal een prachtige edoch grotendeels onzichtbare rol gespeeld in de geschiedenis van het leven. Een rol van geliefden, heldinnen, moeders, grootmoeders en overgrootmoeders. Ze hebben geliefd en geleden, en zij offerden veel op. Maar ze gaven alles aan hun mannen, kinderen en kleinkinderen.
Grote Geesten
Dus ja mijn lieve klein- kinderen, onthoud alsjeblieft wat mijn oma me vertelde, want haar grote geest heeft in onze familie geleefd en je bent een afstammeling van haar én van je overgrootvader en bet-overgrootvader!
Ja, want laten we ook mijn moedige opa niet vergeten, een grootvader die ik dus zelf nooit heb gekend (maar vaak heb gemist), en die de vader was van mijn moeder die hem ook nooit heeft gekend (behalve als twee weken jonge baby dan). Overigens heeft mijn moeder ook geen van haar oma’s en opa’s gekend, behalve in haar vroege jeugd haar oma in Drenthe, waar zij dan in de bedstee van de boerderij sliep als zij er logeerde.
Veel later na de oorlog werd een (kleine) straat naar mijn opa vernoemd, omdat hij een held en slachtoffer was van de 2e wereldoorlog. Nou, dat had wat mij betreft gerust een lange boulevard voor zowel hem als mijn oma mogen zijn. Edoch, door de geschiedenis heen zijn er ook veel helden anoniem gebleven. En geëerd worden is mooi, maar zegt niet alles. Grote geesten gaan nooit verloren, denk ik.
De opa en oma van m’n vaders zijde hebben mij als baby wel gezien, maar daarna heb ik er nagenoeg geen contact mee gehad, mijn opa stierf relatief jong en mijn oma heb ik nog een keer gezien op latere leeftijd. We waren blij elkaar te ontmoeten.
Mijn Moeder’s Namen
Oh ja, omdat ik met mijn moeder een sterke band heb, wil ik mijn nakomelingen ook nog vertellen dat zij is vernoemd naar háár drie grootmoeders. Haar voornaam is ‘Bieuwkjen’. Dit is een oud Hollandse naam die stamt uit de Drentse overleveringen, want mijn oma is in Drenthe geboren. En zij had die naam ook weer geërfd van haar moeder en haar oma (Dus de bet-overgrootmoeder van mijn kleinkinderen had ook die naam!). Wij noemden mijn moeder echter gedurende haar hele leven bij haar roepnaam.
De man van die bet- of over-grootmoeder, weet niet meer welke, was overigens een veenboer en kliefde door de Drentse wateren op een lage schuit met vrachten veen voor brandstof, zich voortbewegend met een lange poolstok (vertelde mijn oma mij ooit).
En dan mijn moeder’s tweede naam. Die is van de moeder van haar vader. En die moeder stierf helaas op jonge leeftijd (nog vóór dat mijn opa zelf overleed op 28 jarige leeftijd dus). Haar man is toen hertouwd en zo kwam mijn moeder aan haar derde naam, die van de stiefmoeder van haar vader was (de stiefmoeder van mijn opa dus).
Afijn, misschien ga ik later met al die namen nog wel eens verder door in boekvorm, ook over die van mijzelf, en mijn eigen leven. Maar voor nu is het genoeg, want anders zit je hier morgen nog te lezen. In ieder geval zijn er voldoende nakomelingen aan beide kanten van de familie van mijn zijde.
Mijn Antwoord
Daarom geef ik het jullie nu door. Ook gebaseerd op eigen ervaringen. LIEFDE is het antwoord. Dat is het altijd geweest en zal het altijd zijn. ALTIJD. Vergeet het alsjeblieft nooit.
Om lief te hebben gehad en om geliefd te zijn, om kinderen en kleinkinderen in je armen te mogen houden, dat zijn de kostbaarste geschenken die er zijn.
Geliefde, Moeder, en Oma, Margreet.
IK HOUOUOUOUOU VAN JULLIE!